Gıda intoleransı, bağışıklık sisteminden bağımsız olarak, sindirim sisteminin bazı gıdalara verdiği tepkidir. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Melih Özel, bu sorunun yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebileceğini belirtiyor.
En Sık Sorun Yaratan Gıdalar:
- Süt ve süt ürünleri (laktoz intoleransı)
- İşlenmiş gıdalar, katkı maddeleri, tatlandırıcılar
- Fruktoz açısından zengin meyveler ve bal
- Buğday ve bazı tahıllar
- Turşu, sucuk, şarap, domates gibi histamin içeren gıdalar
- FODMAP grubundan baklagiller, soğan, sarımsak
Not: Her bireyin toleransı farklıdır; “süt herkese zararlıdır” gibi genellemeler doğru değildir.
Belirtiler:
- Şişkinlik, gaz, karın ağrısı
- Mide bulantısı, ishal veya kabızlık
- Yorgunluk veya baş ağrısı
Tanı Yöntemleri:
- Eliminasyon diyeti: Şüpheli gıdalar 2-3 hafta diyetten çıkarılır, belirtiler takip edilir.
- Yeniden tanıtım: Tek tek gıdalar tekrar diyete eklenir, belirtiler gözlemlenir.
- Bazı nefes testleri yardımcı olabilir.
- IgG testleri bilimsel olarak güvenilir kabul edilmez.
Tetikleyiciler:
- Büyük porsiyonlarda tüketim
- Hızlı yemek ve yetersiz çiğneme
- Stres ve anksiyete
- Bağırsak florasındaki değişiklikler
- Antibiyotik kullanımı
- Hormonal dalgalanmalar (adet dönemi gibi)
Kimlerde Daha Yaygın?
- İrritabl bağırsak sendromu (IBS) olanlar
- Kadınlarda hormon değişikliklerine bağlı dönemlerde
Ne Zaman Şüphelenilmeli?
- Belirli gıda tüketiminden sonra düzenli olarak aynı semptomlar ortaya çıkıyorsa
- Semptomlar birkaç saat içinde görülüyorsa
- Şüpheli gıdalar diyetten çıkarıldığında şikayetler azalıyor veya kayboluyorsa
Tedavi:
Amaç, hem semptomları kontrol altına almak hem de sürdürülebilir sağlıklı beslenme planı oluşturmaktır. Düşük FODMAP diyeti özellikle IBS hastalarında etkili olabilir.
